Co łączy nadmorską Ustkę i amerykańskie Grand Rapids? Oba miasta są miastami partnerskimi Bielska-Białej. Stolica Podbeskidzia ma swoje bliźniacze ośrodki jeszcze w 9 innych państwach: Czechach, Słowacji, Węgrzech, Rumunii, Serbii, Ukrainie, Francji, Niemczech i Austrii. W przeszłości samorząd Bielska-Białej prowadził także współpracę z miastami we Włoszech, Izraelu, a nawet w Chinach i Chile. Zapraszamy do przeczytania raportu o miastach partnerskich Bielska-Białej.

Pomysł współpracy miast partnerskich powstał tuż po II wojnie światowej. Był on odpowiedzią na sytuację zimnowojenną i sposobem przeciwdziałania wybuchowi wojny jądrowej. Idea programu zasadzała się na założeniu, że poznawanie się ludzi na poziomie lokalnym jest lepsze i skuteczniejsze niż na poziomie państwowym. Pierwsza umowa podpisana została  w 1947 roku pomiędzy niemieckim Ludwigsburgiem i francuskim Montbéliard.

Bielsko-Biała pierwsze umowy partnerskie podpisała tuż po odrodzeniu się samorządu w roku 1990. 2 lutego 1991 roku formalnie nawiązano współpracę z flamandzkim miastem Tienen (Belgia), a 22 października tego samego roku z Grand Rapids, amerykańskim miastem leżącym w stanie Michigan. Obecnie na liście miast partnerskich stolicy Podbeskidzia znajduje się 13 ośrodków z 11 państw.

Korzystają artyści i uczniowie

Współpraca z większością miast partnerskich odbywa się na zasadzie wymiany kulturalnej i sportowej, w której biorą udział głównie ludzie młodzi: uczniowie, studenci, członkowie stowarzyszeń. Praktykowane są także wzajemne oficjalne wizyty władz samorządowych, najczęściej w czasie gdy dane miasto partnerskie obchodzi swoje święto.

Jednym z największych projektów partnerskich był trójstronny projekt „Żylina Beskidy 2026”, w którym Bielsko-Biała i czeski Frydek Mistek wspierały słowacką Żylinę w dwuletnim procesie kandydowania do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury.

Z partnerskiej współpracy często korzystają bielscy artyści: Beata Przybytek i Kasia Pietrzko wzięły  udział w międzynarodowym festiwalu jazzowym w Baia Mare w Rumunii, a Lidia Sztwiertnia, Patrycja Godula, Mateusz Taranowski, Mirosław Mikuszewski i Teresa Sztwiertnia w międzynarodowych wystawach sztuki w tym mieście. Na plenerach fotograficznych, dzięki zaproszeniu klubu Fotograficznego z Baia Mare, przebywali w Rumunii bielscy fotograficy (Andrzej i Inez Baturo, Kazimierz Gajewski, Mateusz Taranowski). W węgierskim Szolnoku występują regularnie bielskie zespoły folklorystyczne. W Nyiregyhaza gościła grupa naszych dziennikarzy i touroperatorów (podobnie w Bielsku-Białej grupa węgierska). Z kolei młodzież z bielskiej Szkoły Gastronomicznej mogła zaprezentować w Nyiregyhaza swoje umiejętności kulinarne na festiwalu kulinarnym Tirpak. Wielokrotnie prezentowaliśmy w różnych miastach wystawy zdjęć najpiękniejszych miejsc Bielska-Białej, wykonanych przez bielskich fotografów.

Renesans przeżywa współpraca z miastem Grand Rapids w USA. W latach 2014 i 2016 bielscy artyści mieli okazję gościć i zaprezentować swoje dzieła w Grand Rapids podczas prestiżowego konkursu ArtPrize. Także w roku bieżącym udział w konkursie weźmie osobiście kolejna bielska artystka.

Węgrzy po raz drugi

Najnowszym partnerem Bielska-Białej jest węgierskie miasto Nyiregyhaza, 118-tysięczne miasto w północno-wschodnich Węgrzech. Umowa została podpisana w czerwcu 2018 roku. Miasto jest drugim, po Szolnoku, miastem partnerskim Bielska-Białej na Węgrzech.

Pamiętamy o Bierdiańsku

Po ataku Rosji na Ukrainę szczególnego wymiaru nabrały kontakty Bielska0-Białej z Bierdiańskiem, miastem partnerskim leżącym w południowo-wschodniej Ukrainie, nad Morzem Azowskim. Miasto na przełomie lutego i marca zostało zajęte przez Rosjan.

W kolejnych dniach Bierdiańsk zasłynął z protestów mieszkańców. Bielskie miasto partnerskie było bowiem jednym z pierwszych ukraińskich miast, w którym mieszkańcy wyszli na ulice pokojowo protestować przeciw rosyjskiej okupacji.  Protestujący zgromadzili się na głównym placu miasta, odśpiewali hymn i skandowali „Bierdiańsk to Ukraina”. Zaskakująca była reakcja stacjonujących na placu rosyjskich żołnierzy, którzy… wsiedli do swoich samochodów i odjechali. W kolejnych dniach protesty były powtarzane.

Końcem marca w bierdiańskim porcie, jak podał Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy, zniszczony został przez ukraińskie wojska rosyjski okręt desantowy „Saratow”.

Bierdiańsk to jedno ze strategicznych miast w południowo-wschodniej Ukrainie. Z tutejszego portu wypływały bowiem transporty eksportowanego przez Ukrainę zboża.

Bielszczanie starają się pomagać mieszkańcom Bierdiańska w tym trudnym czasie m.in. poprzez transporty humanitarne. Pierwsze dary przygotowane przez mieszkańców Bielska-Białej dotarły do Bierdiańska już 23 marca. Aby 4 tony darów mogły dotrzeć do miasta nad Morzem Azowskim, musiały być dwukrotnie przeładowywane.

Bielska pomoc trafia także do Zaporoża, gdzie ewakuowanych zostało wielu mieszkańców Bierdiańska. Spora grupa uchodźców z ukraińskiego miasta partnerskiego trafiła także do Bielska-Białej.

Ta współpraca wygasła

Co jakiś czas samorząd Bielska-Białej przeprowadza  weryfikację współpracy i miasta, z którymi kontakt wygasa usuwane są z listy ośrodków partnerskich. Wśród miast, które skreślone zostały z listy bliźniaczych jest m.in. leżące pod Brukselą belgijskie Tienen, z którym współpraca najlepiej układała się jeszcze w latach 90. XX wieku.

Na początku XXI wieku Bielsko-Biała aktywnie współpracowało z leżącym pod Palermo na Sycylii miastem Monreale. Wymianę młodzieży prowadziło kilka bielskich szkół, a pod Szyndzielnią przez kilka lat organizowane były Tygodnie Kultury Sycylijskiej. Obecnie współpraca ta jest już tylko wspomnieniem.

Zaniechana została także, przejawiająca się głównie wymiana młodzieży szkolnej, współpraca z Kirkless w hrabstwie Yorkshire na północy Anglii oraz Lilenthal w Niemczech i Stadskanaal  w Holandii.

Próby czasu nie przetrwała też współpraca z izraelskim Acco, które jest jednym z najbardziej znanych starożytnych miast na świecie. Zespół zabytków Akki oraz tutejsze sanktuarium bahaizmu wpisane są na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Z listy miast partnerskich wykreślone zostały też najbardziej egzotyczne miasta: Rancagua w Chile i Shijiazhuang w Chinach. Z oboma ośrodkami kontakty były jednak symboliczne.

Jarosław Zięba