Kiedyś znajdowały się tutaj miejscowości Stary Żywiec i Zadziele oraz część Zarzecza i Tresnej. W latach 50-tych władze podjęły decyzję o utworzeniu sztucznego zbiornika, który został nazwany Jeziorem Żywieckim. Wysiedlono około 4000 mieszkańców tych miejscowości, ich domy wysadzono w powietrze, studnie zasypano, cmentarze tylko częściowo ekshumowano, a następnie w 1966 roku zalano wodą.

W 2012 roku wody jeziora wyrzuciły na brzeg świetnie zachowane XIX-wieczne tabernakulum, które według specjalistów pochodziło najprawdopodobniej z zatopionego drewnianego kościoła w Starym Żywcu. Większość dawnych mieszkańców tych miejscowości osiedliła się w Żywcu i Kozach, kontrowersje wzbudza kwestia odszkodowań dla wysiedlonych mieszkańców, które podobno były nieproporcjonalne niższe od wartości pozostawionych majątków.

Utworzenie jeziora miało zapobiegać częstemu wylewaniu rzeki Soły, które powodowało powodzie w Żywcu, ostatnia taka powódź miała miejsce w 1958 roku.

I tak 50 lat temu powstało jedno z najpiękniejszych polskich jezior, otoczone wierzchołkami gór porośniętych lasami. Przeszło 1000 hektarów powierzchni zbiornika w której znajduje się 94,60 mln m³ wody, pełni role retencyjne i turystyczne, nad brzegami powstało wiele ośrodków wypoczynkowych. Wody są także atrakcyjnym miejscem dla wędkarzy.

We wrześniu 1939 roku na terenie Zadziela, miejscowości zalanej później wodą, doszło do potyczki wojsk polskich, które wycofując się od strony Żywca zaatakowały znajdujące się we wsi oddziały niemieckie.

Jezioro było również miejscem wielkiej tragedii. 15 listopada 1978 roku w tzw. Wilczym Jarze, z wysokości 18 metrów do jeziora runęły dwa autobusy wiozące górników do pracy. Zginęło wówczas 30 osób.

foto: Agnieszka Długosz