Budżet obywatelski, czyli wydzielona część środków gminy, które wydawane są na projekty wybrane w powszechnym głosowaniu mieszkańców, jest w Bielsku-Białej zagrożony. W styczniu radni popierający prezydenta Jarosława Klimaszewskiego zlikwidowali możliwość zgłaszania tzw. projektów osiedlowych, a w marcu zawieszono budżet obywatelski na rok 2023. Powodem jest… wojna w Ukrainie.

Bielsko-Biała ma swój budżet obywatelski od 9 lat. Jest to część budżetu miasta przeznaczona dla mieszkańców, którzy zgłaszają projekty. Najlepsze pomysły wybierane są w głosowaniu, a w kolejnym roku realizowane przez Urząd Miejski. W ostatniej edycji na budżet obywatelski przeznaczono prawie 7,5 mln zł. Projekty, które składali mieszkańcy były dwojakiego rodzaju, tzn. ogólnomiejskie i osiedlowe. Na te pierwsze głosować mógł każdy mieszkaniec, a na te drugie tylko osoba zamieszkująca dane osiedle. 
Dzięki zwycięskim projektom ogólnomiejskim powstał w Bielsku-Białej m.in. wybieg dla psów w Parku Włókniarzy, poligon strażacki, zielona plaża miejska, a w zasobach miejskich wymieniono na nowe kilkadziesiąt więcej starych pieców, tzw. „kopciuchów”. Z kolei wśród sporej liczby zrealizowanych projektów osiedlowych znajdują się: liczne place zabaw, siłownie „pod chmurką”, miasteczko ruchu rowerowego, doposażenie szkół, bibliotek, klubów seniora, a także wiele remontów niewielkich osiedlowych dróg. Aby to wszystko mogło powstać konieczny był wysiłek i mobilizacja wielu osób i lokalnych społeczności zaangażowanych w pisanie projektów, ich promocję oraz współpracę z nadzorującymi realizację budżetu obywatelskiego wydziałami Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej. 

Koniec z osiedlowymi projektami 
Niestety przy ostatnich edycjach budżetu obywatelskiego wzrost cen materiałów budowlanych i wykonawstwa mocno komplikował realizację wielu projektów. Coraz trudniej było się zmieścić w zakładanych kwotach, a kolejka niezrealizowanych projektów robiła się coraz dłuższa. Choć z drugiej strony, problem z terminowością realizacji BO istnieje niemal od jego początków w naszym mieście. 
Na styczniowej sesji Rady Miejskiej większościowy klub prezydenta Jarosława Klimaszewskiego przegłosował projekt uchwały likwidującej projekty osiedlowe w budżecie obywatelskim. Inicjatywa motywowana była wspomnianymi wyżej rosnącymi cenami, zbyt dużą liczbą przetargów i opóźnieniami w ich realizacji. Zgodnie z tą uchwałą w kolejnej edycji budżetu wszystkie projekty konkurować będą ze sobą tylko w skali całego miasta. Oznacza to, że z projektami dedykowanymi wszystkim bielszczanom, które często zlokalizowane są w centrum miasta, o głosy mieszkańców walczyć będą projekty typowo lokalne, które do tej pory konkurowały z podobnymi do siebie projektami z tych samych osiedli. Twórcy tej zmiany twierdzą, że to nowa jakość w rozwoju BO, bowiem mieszkańcy z różnych dzielnic miasta będą teraz zmuszeni łączyć siły i składać propozycje projektów łączonych, aby efektywniej móc konkurować z rywalami. Nadzieje te wydają się nie do końca realne, bowiem o ile zorganizowane środowiska typu rady osiedli czy OSP mogłyby w ten sposób łączyć swoje potencjały, o tyle pojedynczym projektodawcom trudniej będzie znajdować sojuszników w skali całego miasta. Idea konkurencji pomiędzy lokalnymi inicjatywami z najmniejszych osiedli a projektami typowo ogólnomiejskimi wydaje się stać w sprzeczności z dobrze pojmowaną zasadą równości szans. 
Co ważne, w ramach konsultacji społecznych dotyczących wspomnianej uchwały, mieszkańcy negatywnie zaopiniowali pomysł zmian. Nadesłanych uwag było 13, a ponadto aż 15 rad osiedli wysłało swoje opinie, których wydźwięk był również negatywny. Uczestnicy konsultacji społecznych proponowali różne rozwiązania, zmieniające dotychczasową formułę BO, lecz wszyscy zgodnie orzekli, że projekty osiedlowe winny pozostać nienaruszone. Stosunkowo duży odzew świadczy o skali zainteresowania problemem, zwłaszcza, że w ramach większości ogłaszanych konsultacji społecznych uwagi nie wpływają w ogóle lub jest ich niewiele. 

Rok 2023 bez budżetu obywatelskiego
To jednak nie koniec złych wiadomości związanych z realizacją budżetu obywatelskiego w Bielsku-Białej. Na marcowej sesji radni, na wniosek prezydenta Bielska-Białej, zawiesili realizację budżetu obywatelskiego na rok 2023 i zrezygnowała z jego realizacji w roku 2024. Oznacza to, że projekty zgłoszone w tym roku będą weryfikowane i poddane pod głosowanie w roku 2023, a realizowane w roku 2024. W roku 2023 projekty budżetu obywatelskiego nie będą realizowane. – Projekt tej uchwały zgłosiliśmy nie dlatego, że nie lubimy budżetu obywatelskiego. Mamy ciężki czas wojny i musimy wstrzymać się z pewnymi działaniami. Na inne ustawodawca, póki co, nam nie pozwolił, więc korzystamy z tego, co jest możliwe – tłumaczył decyzję prezydent Jarosław Klimaszewski. 
Z argumentacją prezydenta nie zgadzają się działacze od lat zaangażowani w zgłaszanie i realizację projektu budżetu obywatelskiego. – Wydatki na pomoc dla uchodźców z Ukrainy są ważne i nie kwestionujemy ich zasadności. Sami jesteśmy zaangażowani w pomoc dla Ukraińców. Rezygnacja z powodu wydatkowania funduszy na pomoc Ukraińcom z realizacji budżetu obywatelskiego w roku 2023 jest jednak bez sensu. Przecież środki na pomoc potrzebne są teraz, a oszczędności związane ze zlikwidowaniem budżetu obywatelskiego będziemy mieli dopiero za rok – mówią nam przedstawiciele rad osiedli, którzy co roku zgłaszali swoje pomysłu do realizacji w ramach BO. 
Wtórują im radni stowarzyszenia Niezależni.BB – Fundusze wydane na projekty budżetu obywatelskiego są szczególnie ważne, gdyż zwiększają aktywność społeczną mieszkańców miasta. W takiej sytuacji 8 milionów wydawane na ten cel to naprawdę niewiele w skali budżetu Bielska-Białej, który ma prawie 1,5 miliarda złotych. Oszczędności można szukać gdzie indziej – mówi radny Tomasz Wawak.

Zgłoszenia teraz, realizacja  za dwa lata
Zawieszenie budżetu obywatelskiego na rok 2023 doprowadziło do kuriozalnej sytuacji. Uchwalone zostało 24 marca, zaś wejdzie w życie – zgodnie z formalnymi wymogami – 22 kwietnia. Tymczasem procedura zgłaszania projektów ruszyła… 21 marca. Z informacji uzyskanych w Biurze Rady Miejskiej, które zajmuje się obsługą projektów budżetu obywatelskiego, wynika, że kilka projektów zostało już zgłoszonych. Ocenie formalnej i głosowaniu poddane one zostaną jednak dopiero w przyszłym roku, a te z nich, które zyskają najwięcej głosów bielszczan realizowane będą za dwa lata. Oczywiście, jeśli wcześniej nie zostaną wprowadzone kolejne zmiany. 
red