W lutym br. radny Janusz Buzek wystosował interpelację do prezydenta Bielska-Białej w sprawie przygotowania miasta do realizacji zadań z zakresu obrony cywilnej w przypadku zaistnienia konfliktu zbrojnego.

W odpowiedzi podpisanej przez Prezydenta Jarosława Klimaszewskiego możemy przeczytać, że Bielsko-Biała posiada "Plan Obrony Cywilnej Miasta Bielska-Białej" opracowany przez Wydział Zarządzania Kryzysowego. Plan uwzględnia rozporządzenia Rady Ministrów, Wojewody Śląskiego oraz Prezydenta Bielska-Białej z zakresu Obrony Cywilnej. Jak informuje Urząd Miejski, w związku z wygaśnięciem w/w podstaw prawnych oraz brakiem wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju i corocznych wytycznych Wojewody Śląskiego, plan obecnie nie jest aktualizowany.

Na terenie miasta działa system alarmowania mieszkańców składający się z 45 syren alarmowych oraz 10 zintegrowanych syren alarmowych należących do Ochotniczych Straży Pożarnych. Dodatkowo, poprzez aplikację "Uwaga BB", miasto ma możliwość ostrzegania mieszkańców za pośrednictwem sms.

W ramach Systemu Wykrywania, Ostrzegania i Alarmowania funkcjonuje Powiatowy Ośrodek Analizy Danych i Alarmowania (POADA), działający jako formacja obrony cywilnej w Krajowym Systemie Wykrywania Skażeń i Alarmowania. Personel ośrodka bierze regularnie udział w treningach doskonalenia organizowanych przez wojewódzki Wydział Zarządzania Kryzysowego, w tym w ogólnopolskich ćwiczeniach Renegade dotyczących reakcji na sytuację naruszenia przestrzeni powietrznej Polski przez obiekt zagrażający ludności cywilnej.

Według kryteriów określonych przez Szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz na podstawie informacji uzyskanych od spółdzielni mieszkaniowych, administratorów oraz właścicieli obiektów, prowadzona jest ewidencja budowli ochronnych i ukryć wstępnie wytypowanych do doraźnego przygotowania, która obejmuje 575 obiektów i miejsc przewidzianych na ukrycia dla około 130 000 mieszkańców.

Na mocy pełnomocnictwa Prezydenta Miasta Bielska-Białej budowle ochronne do roku 2021 były systematycznie kontrolowane przez wyznaczonego pracownika wydziału. Ewidencja budowli ochronnych jest prowadzona w Wydziale Zarządzania Kryzysowego oraz aktualizowana w porozumieniu z Wydziałem Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Większość budowli ochronnych na terenie miasta powstała w latach 50-tych i 60-tych ubiegłego wieku. W związku z wysokimi kosztami utrzymania i brakiem jasnych zasad finansowania, właściciele budynków w których znajdują się budowle ochronne rezygnują z utrzymywania w pełnej sprawności budowli i urządzeń specjalnych. Sprawia to, iż z roku na rok zmniejsza się ich wartość użytkowa i ochronna.

Do chwili wprowadzenia w życie Ustawy o Obronie Ojczyzny, kontrola oraz nadzór nad zasobami budownictwa ochronnego w mieście Bielsku-Białej realizowany był na podstawie Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 4 grudnia 2018 r. w sprawie zasad postępowania z zasobami budownictwa ochronnego. W związku z wejściem w życie ustawy o obronie Ojczyzny, Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju w sprawie zasad postępowania z zasobami budownictwa ochronnego utraciły podstawę prawną. W chwili obecnej w Wydziale Zarządzania Kryzysowego, prowadzona jest jedynie ewidencja zasobów budownictwa ochronnego.

W roku 2018 na terenie miasta Bielsko-Biała funkcjonowało 13 zakładowych formacji obrony cywilnej utworzonych na przełomie wieków, przeznaczonych do działania na terenie zakładów pracy, oraz Powiatowy Ośrodek Analizy Danych i Alarmowania, łącznie 146 osób personelu OC. W tym okresie miasto nie dysponowało terenowymi formacjami OC przeznaczonymi do działania na obszarze miasta w stanie gotowości obronnej państwa w czasie wojny.

W latach 2019 - 2022, po analizie zagrożeń, w tym wynikających z konfliktu zbrojnego w Ukrainie, na mocy zarządzeń Prezydenta Miasta Bielska-Białej utworzono trzynaście terenowych oraz jedną zakładową formację Obrony Cywilnej. Według stanu na dzień 22 kwietnia 2022 r., na terenie miasta Bielska-Białej funkcjonowało 28 Formacji Obrony Cywilnej, łącznie 440 osób personelu OC. Dla każdej nowo utworzonej Formacji Obrony Cywilnej opracowano Plan Działania Formacji oraz kartę realizacji zadań, personel nowo utworzonych formacji otrzymał uzgodnione z właściwą komórką Sił Zbrojnych przydziały organizacyjno-mobilizacyjne do OC, a na sprzęt i budynki niezbędne do funkcjonowania nałożono świadczenia rzeczowe.

Z chwilą wejścia w życie Ustawy o obronie Ojczyzny, z uwagi na brak podstaw prawnych, nie jest możliwe tworzenie nowych oraz wzmacnianie istniejących formacji poprzez nadawanie przydziałów organizacyjno-mobilizacyjnych do OC.

Obecnie najsłabszą stroną obrony cywilnej oraz znaczącym niedomaganiem jest brak jakichkolwiek podstaw prawnych do działalności w zakresie szeroko pojętej obrony cywilnej. W związku z wejściem w życie z dniem 23 kwietnia 2022 r. ustawy o Obronie Ojczyzny, uchylającej ustawę o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, która regulowała zagadnienia dotyczące obrony cywilnej, oraz po utracie podstawy prawnej przez szereg rozporządzeń, Wojewoda, jak też Prezydent Miasta nie jest obecnie organem Obrony Cywilnej. W związku z tym, brak jest podstaw prawnych dotyczących realizacji zadań w zakresie obrony cywilnej oraz jej finansowania przez jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa o Obronie Ojczyzny nie reguluje zagadnień związanych z obroną cywilną, ochrona ludności oraz zasobami budownictwa ochronnego. Wobec braku podstaw prawnych, zahamowana została działalność oraz dalszy rozwój struktur obrony cywilnej.

Dotychczasowe działania zmierzające do uzyskania sprawności w zakresie obrony cywilnej, oparte były na ustawie, rozporządzeniach oraz corocznych wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju, Wytycznych Wojewody Śląskiego Szefa Obrony Cywilnej Województwa w sprawie realizacji zadań w zakresie obrony cywilnej i zarządzania kryzysowego. Z chwilą wejścia w życie Ustawy o Obronie Ojczyzny, w związku z uchyleniem aktów prawnych regulujących zadania obrony cywilnej i ochrony ludności, brak jest obecnie podstaw do realizacji przez samorządy zadań z zakresu obrony cywilnej, w tym zasad gospodarowania zasobami budownictwa ochronnego.

Źródło: Na podstawie materiałów Urząd Miejski w Bielsku-Białej.